Usurbilgo Toponimia

Zorrotzeko zubia

Mitxelenak zera dio: “zorrotz «afilado»: Mendizorroz. En Trat. 36, 43, se interpreta Zorroza, Zorrozaga «la punta»”. Inguruari egokitzeko lanak ditu azalpenak, gaur egungoari begiratuta behintzat, baina lekua oso itxuraldatua dago. Ezin dugu ahaztu Urbitarte Zubietako uharteko goiko muturrari Utumiako punta esaten zaiola. Beraz, hemen, Zumarte uhartearen punta ere ez zen urruti, eta beharbada izango ziren inguruan antzeko uharte gehiago. Bigarren osagairako zera dugu: “–tza suf. que denota «abundancia»” (1), edo lekua adieraziko luke, besterik gabe (2).

Elizaldetik Santuenera doan bidean (berez, Kalezarreko aldean), Oria ibaia zeharkatzeko dagoen zubia.

Badirudi, garai batean, bai honek bai Alirikoak harrizkoa zutela zati bat, eta bestea zurezkoa, horrela arrisku garaietan (gerrateetan batez ere) bidea moztea zeukaten etsaiaren armadari. Joxe Ramon Zubimendik argitu du kontu hori bi agiri aipatuz (1674koa eta 1722koa, hurrenez hurren):

“La puente [Aliriko zubia] por donde de continuo tiene su passo, es fabricada de piedra los dos tercios poco más o menos, y lo restante es de madera.

…garbi ikusten da, gainera, Zorrotzako zubiak ere zurezkoa zuela zati bat:

… la puente principal [Alirikoa] que tienen para pasar dicho río junto a la dicha Comunidad, como por otro puente [Zorrotzakoa] que está más avajo de madera” (3)

“ordenó a este testigo fuese al puente e hiciese centinela. “Y estando executándola allí, al tiempo que ya para enttonzes hizo corttar y derribar dicho puente y passo el referido alcalde, allándose el ttestigo allí en aquel parage con Juan de Zavaletta, vecino de Usúrbil, pasando el dicho río en la ala a dos sacerdottes que de Renttería benían, se dijo en alta voz que benía allí el franzés.” (3)

1549an aipatzen dira, dagoeneko, bi zubi. Juan Pérez de Arrillagaren testamentuan zera diote: “a los dos puentes de la dicha Villa (de Usúrbil) otros sendos reales”. Zubiei dirua uzteak adieraziko luke, seguruena, zubiak egurrezkoak izango zirela, eta haien mantentze-lanetarako emango zuen dirua. 1592an, gauza bera egin zuen Lucía de Mutiozavalek: “«dos reales para la ayuda del reparo de la puente de Çorroça de la dha Villa». Horra izenaren aipamenik zaharrena. Murugarrenek gehitzen du: “Este era uno que servía de limite entre Usúrbil y Aguinaga”. Jakina, Urdaiaga Aginagako aldea izango baitzen garai haietan.

Historialari berak badakartza beste zenbait gauza jakingarri:

“En 1639 fue Juanes de Ondaldagorri quien reclamó a la Villa la reconstrucción del puente de Zorroza y con el coste de sus dos terceras partes, mientras que la otra la sufragaría Aguinaga… Y de este puente se dice que… “está en camino real que pasa desde Cestona a San Sebastián”” (4)

(1) Apellidos Vascos, Luis Michelena, Biblioteca Vascongada de los Amigos del País Vasco, Donostia, 1953

(2) Urumeako zilegimendietako toponimia, ZALDUA, L. M., lan argitaragabea, (2011)

(3) ZUBIETA, mila urteko herria, Joxe Ramon Zubimendi, Noaua Kultur Elkartea, Usurbil, 2000 (62-63 or.)

(4) Usurbil, Luis Murugarren, Caja de Ahorros Municipal de San Sebastián, Donostia, 1974 (116 or.)

Toponimoa: Zorrotzeko zubia